Από την εκπληκτική Αρτάνη
- Άϊντε, Μπαρμπάδες!!! Θαρρείς κι έρχεται από τα βάθη του χρόνου η παρότρυνση αυτή των παλαιστών προς τους μετέχοντες. Λίγο πριν πάλεψαν στην παλαίστρα, νίκησαν νίκη τρανή, και τώρα, αφού κάνουν τον γύρο του θριάμβου «ζητούν» οι δύο πρώην αντίπαλοι το μπαχτσίσ’(ι) – (υπόσχεση) με την μαντίλα, λέγοντάς τους: «΄Άϊντε Μπαρμπάδες!!!» χτυπώντας με τσιαλούμ’(ι) - τέχνη του παλαιστή - τους μηρούς…
Και με την Πάλη στην Παλαίστρα της Σκοτούσσας Σερρών, τον Σεπτέμβριο στις 8 μέ 11, κλείνει ο κύκλος των πανηγυριών (παναϊριών) που ανοίγει κάθε χρόνο τον Αϊ - Γιώργη στην Ανθή, Ζωοδόχου Πηγής στην Τερπνή, Aγ. Θωμά, Αγ. Αθανασίου, της Νιγρίτας Σερρών. Ένας κύκλος εορτών τελετουργικών - ανοιχτού χώρου - απόλυτα εναρμονισμένων με την λειτουργική νομοτέλεια, που χρόνια τώρα σ’ αυτόν τον τόπο τελούνται παρά τις όποιες κακοτοπιές. Πράγματι έρχεται από τα βάθη του χώρο - χρόνου και της ιστορίας μας το «Άϊντε Μπαρμπάδες», υπό τους ήχους του γιουρούσ’ χαβασί, διότι τί άλλο θα μπορούσε να σήμαινε το: “Άμες δε γ’εσόμεθα, πολλώ κάρρονες” των Σπαρτιατών, στον όρκο τους προς την Πατρίδα; Ναι, λοιπόν, εμείς σήμερα γίναμε (;) πολύ καλύτεροι δυνατότεροι και ισχυρότεροι από εσάς!
- Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά γκαρντάσια, αδέλφια μου, εγκάρδιοι φίλοι μου. Η ιστορία της πάλης έχει τις ρίζες στην διαχρονική Ελληνική Αρχαιότητα. Σε κάθε οικισμό, σε κάθε πόλη, υπήρχαν μαζί μ’ όλα τ’ άλλα, το Στάδιο και η Παλαίστρα. Σε κάθε οργανωμένη εκδήλωση Θρησκευτικού, Πολιτιστικού περιεχομένου γίνονταν αγώνες Μουσικής, Ποιητικοί, Θεατρικοί, Αθλητικοί μα και αγώνες Πάλης. Η Πάλη που είναι (θεωρείται) εξέλιξη του Παγκρατίου και της Πυγμής, σημαίνει αγώνα σώμα με σώμα δύο ατόμων, που προσπαθούν ο ένας να υπερισχύσει του άλλου. Είναι η συμπλοκή μεταξύ δύο αντιπάλων ομάδων, που η μία προσπαθεί να επιβάλει την θέλησή της επί της άλλης. Ακόμη, Πάλη είναι κάθε αγώνας προς υπερίσχυση, πόλεμος,- με την έννοια και σημασία του παππού μας Ηράκλειτου- διένεξη, συζήτηση που διεξάγεται με δριμύτητα.
Η Πάλη, λοιπόν, ήταν για τους Αρχαίους Έλληνες όχι μόνο σοβαρό αγώνισμα αλλά και σπουδαιότατη άσκηση. Γι’ αυτό
και το πρώτο γυμναστικό ίδρυμα, από την Πάλη «Παλαίστρα» ονομάστηκε, το σύνολο δε της σωματικής αγωγής ονομαζόταν «παλαίειν» (παλεύω ή παλαίβω) εξ ου και παλαιστές ( οι πεχλιβάνηδες, οι πηλιβάνδης, οι πηλιβανοί ).
Η Πάλη ήταν επινόηση της κόρης του Ερμή, Παλαίστρας. Επίστευαν ακόμη οι Αρχαίοι Έλληνες ό,τι την τεχνική της την καθιέρωσε ο Θησέας,
(Θησέας – Μινώταυρος)
ενώ πριν νικούσαν κατά κανόνα, οι ρωμαλεώτεροι και οι ευσωματώτεροι ( Ηρακλής- Ανταίος) και είχαν δύο ειδών πάλη.
Την Ορθίαν Πάλη ή Ορθοπάλην ή Όρθοστάδην και την αλίνδησιν ή κύλισιν. Της πρώτης τελικός σκοπός ήταν να πέσει ο ένας εκ των ανταγωνιστών καταγής, ενώ στην δεύτερη ο αγώνας δεν σταματούσε με την πτώση, αλλά εξακολουθούσε και στο έδαφος (σκάμμα), μέχρις όταν ο ένας εκ των δύο «απηγόρευε», δηλαδή, παραδεχόταν την ικανότητα του μυαλού, την εξυπνάδα και την σωματική δύναμη του αντιπάλου του, μέχρι να πεί «πές ή πέστ’».
...και η Ιστορία ρέει, και μαζί της όλα τριγύρω αλλάζουν με των καιρών τα γυρίσματα, (Ρωμαιοκρατία, κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων και άλλων αγώνων μουσικών, ποιητικών κλπ επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Οθωμανική Αυτοκρατορία), ακμή, παρακμή και επιτέλους... ελεύθερη Πατρίδα.. Ολυμπιάδα ΑΘΗΝΑ 1896 - ΑΘΗΝΑ 2004.. και συνέχεια όσο θα υπάρχουμε.
- Και στην Πάλη πολλά άλλαξαν από τότε, ιδίως οι τεχνικές της, οι κανόνες και η συρρίκνωση της. Κατάφερε όμως να διατηρήσει το αρχέγονο πρωταρχικό της στίγμα και νόημα μέχρι τις μέρες μας. Η χειραψία (χείρ + άπτω), με την είσοδο των παλαιστών στην (αλάνα, αλώνι) – παλαίστρα, και ο χειρετισμός των αντιπάλων Ελληνική επινόηση, σημαίνει πως γυμνός και απαλλαγμένος από κάθε κακιά σκέψη, χωρίς όπλα και με φιλικά αισθήματα έρχομαι να σε παλαίψω και να σε νικήσω. Αυτό μήπως δε κάνουμε και σήμερα «γκαρντάσια» μου στις καθημερινές μας συναναστροφές; Κατάφερε επίσης η Πάλη μέσα από τον Λαό μας να ξεχωρίσουν και να αναδειχθούν διαχρονικά, ικανοί, άξιοι παλαιστές, το εμπέδωσε, το έκανε παράδοση και το μεταλαμπαδεύει από γενιά σε γενιά.
Σήμερα κυρίως τα μπαξίσια (υποσχέσεις – τάματα) είναι χρήματα, προσόψια, φανέλες, μαντήλια, λάδι(ελαιόλαδο) κλπ δώρα. Χρησιμεύουν για να σκουπίζουν τον ιδρώτα τους οι παλαιστές (τα προσόψια) και για το «λάδωμα» τους, πανάρχαια συνήθεια κι αυτή. Το ελαιόλαδο τοποθετείται σε σκάφη την ημέρα των αγώνων της Πάλης, από όπου οι παλαιστές πασαλείβονται μεταξύ τους, για να αποφεύγονται οι λαβές, τα χτυπήματα και οι μικροτραυματισμοί. Συνήθεια πανάρχαια και αυτή!.
- Και φτάνει η μεγάλη μέρα που πλήθος κόσμου, άνδρες, γυναίκες κάθε ηλικίας και παιδιά, κατακλύζει τον χώρο της παλαίστρας, (την κερκίδα) για να παρακολουθήσει την Πάλη, τις απογευματινές ώρες. Συνήθως τις πρωινές, της ίδιας ημέρας γίνονται αγώνες ιπποδρομίας, σκοποβολής, ρίψεων, αλμάτων, αγώνες δρόμου, μετά το σχόλασμα της Εκκλησίας. Και παίζουν οι ορχήστρες των ζουρνατζήδων τον γιουρούσ’(ι) χαβασί και τους αμανέδες καθ’ όλη την διάρκεια της πάλης, που βαστά ώρες πολλές, μέχρις ότου οι νικητές και των τριών κατηγοριών νικήσουν τους «αντιπάλους» τους και πάρουν και τα ανάλογα μπαχτσίσια ανά ζεύγη αντιπάλων με την μαντίλα φωνάζοντας προς τους μετέχοντες: ΑΙΝΤΕ ΜΠΑΡΜΠΑΔΕΣ!!!. Πρόσωπο της ημέρας φυσικά, αναδεικνύεται αυτός που πήρε το μπάσ’(ι).
-Όμορφες εικόνας μέθεξης και μυσταγωγίας ζει κανείς, παρακολουθώντας τούτα τα δρώμενα. Εικόνες διαχρονικές που επιμένουν να αντιστέκονται στον οδοστρωτήρα της παγκοσμιοποίησης και συμβάλλουν στην διατήρηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Κομμάτι της ιστορίας μας, της περηφάνιας μας και της λεβεντιάς μας, που έχουμε χρέος να το διατηρήσουμε εις το ακέραιο για τις γενιές που έρχονται. Διότι, τί το ωραιότερο να βλέπεις νέους ανθρώπους φορώντας τα κιουπ’σπέτια να πολεμούν να παλαίβουν, για το ευ αγωνίζεσθαι! Όμως, γκαρντάσια μου, η εποχή που παρατούσε ο παλαιστής το όργωμα, τη σπορά, το δρεπάνι, το λίχνισμα, το περιβόλι, τον τρύγο και το μαντρί για να παλαίψει στην παλαίστρα στο πανηγύρι του χωριού για το γόητρο του χωριού του, της ιδιαίτερης πατρίδας του, και της γενιάς του πάει, έφυγε ανεπιστρεπτί. Φίλη και λάτρις και ‘γω, τουλάχιστον ως προς το θεαθήναι, τώρα πιά , της παραδοσιακής μας πάλης και επειδή «λίαν καλόν εν δράμα οράν βούλομαι» και πιστεύοντας πως ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο, έχω να προτείνω προς κάθε κατεύθυνση, τις παρακάτω ταπεινές μου σκέψεις:
- Η επιτροπή πανήγυρης πρέπει να έχει μεράκι, θέληση, όρεξη και στοιχειώδεις γνώσεις οργάνωσης και διεξαγωγής όλων των αγώνων και ιδιαίτερα της Πάλης.
- Εξεύρεση πόρων - γενναίων χορηγιών.
-Καθιέρωση στολών τόσο για την επιτροπή, όσο και για τους «Ελλανοδίκες», κριτές, διαιτητές, γραμματεία.
-Συμμετοχή τριών ή περισσότερων ζυγιών (ορχηστρών) Ζουρνάδων, για να δίνεται η ευκαιρία σε μια τουλάχιστον απ’ αυτές, παράλληλα να ξεκουράζεται για λίγο.
-Συμμετοχή αθλητών - παλαιστών ΜΟΝΟ από αναγνωρισμένα σωματεία αθλητικά και αθλητικούς συλλόγους.
-Δηλώσεις συμμετοχών τουλάχιστον μία εβδομάδα νωρίτερα από την ημέρα της πάλης.
-Προσέλευση των αθλητών με τα χρώματα του συλλόγου - σωματείου τους. Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην στολή τους, στην εμφάνιση και στην όλη τους παράσταση.
-Εξασφάλιση ιατρού - ων (Ορθοπεδικού, γενικής παθολογίας, νοσοκομειακού ασθενοφόρου, τραυματιοφορέων).
-Ευρεία ενημέρωση του κοινού έγκαιρα μέσω του τύπου, ραδιοφώνου, τηλεοράσεως, αφισών κλπ.
-Έμπρακτη συμπαράσταση και αρωγή της Τοπικής, Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και γιατί όχι και της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού- Πολιτισμού, με ειδικούς γυμναστές (ειδικότητα) για την τεχνοοικονομική, υλικοτεχνική υποδομή (παλαίστρες, αποδυτήρια, γυμναστήρια, κερκίδες για τις σημερινές σύγχρονες ανάγκες της).
-Απόδοση τιμών, στους εν ζωή ευρισκομένους, πρωταθλητές παλαιοτέρων εποχών. Ιδιαίτερη πρόσκληση, ιδιαίτερη τιμητική θέση, προσφορά αναμνηστικού δώρου.
-Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων κατά κατηγορία (προφορικά - γραπτά σε πίνακα).
-Κλήρωση ζευγαριών δημόσια από την επιτροπή της πανήγυρης σε περίπτωση πληθώρας συμμετοχών ή να προηγούνται αγώνες κατάταξης πάλι με κλήρωση,
την προηγουμένη μέρα.
- Απονομή επάθλων (μπαχτσισιών).
-Ουφ! Έβγαλα το άχτι μ’( άχθος > ψυχικό βάρος ) και δεν απόμ’να ραχατλού στο γιατάκι μ’.-
Υ.Γ. Και για όσους- όσες τυχόν επιμένουν ένθεν και κακείσε των απόψεων και των γνωμών τους, και νομίζουν πως η παραδοσιακή μας πάλη, είναι Τουρκική ή Βουλγαρική κλπ. παραθέτω με σεβασμό καλοπροαίρετα και ταπεινά τα παρακάτω, για εξαγωγή ιδίων συμπερασμάτων:
-Haydi= Άγετε, οδηγήστε, διδάξτε, εκ του Άγω.
-Bay-Bey = ποτίς > κύριος, αφέντης, πατέρας, μπάρμπας.
-Bahsis = ευ Πάσχω > ευεργετώ > φιλοδωρώ > φιλοδώρημα.
-Akardas = εγκάρδιος, φίλος, αδερφός > γκαρντάσ’(ι)
-Yurugus = γύρωση, κύκλωση
-Hava =χαβάς, αγέρας, αέρας
-Zurna = σύριγξ, ζουρνάς, αυλός, φλογέρα.
-Aman = αμάν, αμανές, εκ του Μανιάω > μεθώ με νηφαλιότητα, ζουρλαίνομαι, η Βακχική έμπνευση > μέθεξη.
-Bas’it = βασ’, βάση, αρχή, ένας, πρώτος, πρωταθλητής.
-Κuρ = κιούπ’ > κύπη < κύμβη > δοχείο > κάλυμμα > αγγείο > κύπελο.
-Κιοσελές = κάλυμμα προστασίας μηχανημάτων, εξαρτημάτων, που υπόκεινται σε μεγάλες τριβές και καταπονήσεις.
-Κιούπ’σπέτ’ = δερμάτινη (πέτσινη) περισκελίδα από βύρσα, (βύρσα =ένδυμα των παλαιστών από δέρμα βοδιού ή αρνιού, κατάλληλα επεξεργασμένο και ραμμένο μέχρι τις κνήμες).
-Βύρσα = δέρμα ζώου, το εκδαρέν κατεργασμένο δέρμα, σκύτος = πετσί
-Ahd = Άχθος, άχθος + φέρω (χαμάλης) βάρος, υποχρέωση.
-Rahat = ράθυμος, ραθυμία, ραχάτι, τεμπελιά.
-Yataκ = ‘Ιαυθος, > Ιάσω > ξαπλώνω, ξάπλα, αναπαύομαι.
-Κάρρονες > καρά > το πολύ πολύ δυνατό, καλύτερο, ισχυρότερο.
Αρτάνη-visaltis.blogspot
Σχόλια